رُوات

آنچه در ادامه میخوانید، خلاصه ای از صحبت های آیت الله مصباح درباره ی معنا و مبنای ولایت فقیه میباشد. صوت را از اینجا دریافت کنید.

ولایت فقیه ترکیبی است از دو کلمه ی ولایت و فقیه:

ولایت:

ولایت به معنای محبت در مقابل عداوت، به معنای ناصر، حکومت، موالات و... آمده است که البته موالات به معنای نزدیکی و به معنی پشت سر هم و بدون فاصله بودن، جامع تر است.

اما در کاربرد، مثلا در عبارات "ولایتنا اهل البیت" "الله ولی الذین ءامنوا" "اشهد ان علی ولی الله" و... نمیتوان به طور دقیق از تعابیر بالا استفاده کرد.

لازمه ی زندگی جمعی این است که یک روابطی بین افراد ایجاد میشود که این روابط، نیاز هایی را ایجاد میکند. غیر از خود افراد ( در نیاز های فردی ) یک کسی باید باشد که این نیاز ها را تامین کند.

اگر اختلافی بین دو نفر ایجاد شود، او بتواند اختلاف را حل کند. که هرچه او گفت، برای هر دو اعتبار داشته باشد و مقید باشند آن را بپذیرند.

برای رفع اختلافات باید قوانین و مقرراتی باشد که آن ها را معتبر بدانند. که البته وجود این مقررات هم به تنهایی کارساز نیست. پس غیر از قانون، باید یک مجری قانون هم باشد که قدرت اجرایی دارد و این یعنی حکومت.

حکومت چیزی ست که دو عنصر وضع قانون و اجرای قانون در آن باشد. در زمان های مختلف برای همین حکومت، کلمات مختلفی به کار رفته است نظیر: ملک، سلطان، حاکم و ولی . که در فرهنگ شیعی ولی یا والی رایج تر است.

پس "ولایت" که ما در معنی سیاسی به کار میبریم، دقیقا در معنای حکومت است. این حکومت یعنی کسی که حق قانون گذاری و اجرای قانون دارد که رای او، قانونا معتبر است.

پس علت وجود ولایت فقیه، عدم ایجاد هرج و مرج و اختلاف و... در جامعه ی متشکل از افراد مختلف است.

فقیه:

فقیه یعنی کسی که تخصص در فهم مسائل شرعی و احکام الهی را دارد. فقیه حق این را دارد که حکم حکومتی صادر کند و اطاعت از حکم او واجب است.

در زمان ائمه هم مردم نقاط دوردست که دسترسی به امام معصوم نداشتند، سوالات سیاسی و اجتماعی خود را از فقیه می پرسیدند. پس ولایت فقیه مسئله ای نیست که جدیدا به وجود آمده باشد.

ولایت فقیه:

در شرایطی که حکومت امام معصوم عملا میسر نباشد و مردم عملا دسترسی به امام معصوم ندارند و نمی توانند نیاز های حکومتی خود را به وسیله ی او برطرف کنند، خدا یک بدلی برای امام معصوم قرار داده است. مثل اینکه وضو و غسل واجب است امام در صورتی که نمی توان وضو یا غسل کرد، باید تیمم نمود و در این جا تیمم، بدل اضطراری به جای غسل و وضو است.